უკრაინის კონფლიქტი სახიფათო სტადიაში შედის, ორივე მხარე ცდილობს უპირატესობა მოიპოვოს: რუსები – ხმელეთზე (ჩრდილოკორეელების დახმარებით), უკრაინელები – ჰაერში (ამერიკული და ბრიტანული შორსმოქმედი რაკეტების გამოყენებით)“, – აღნიშნულია აშშ-ის გაზეთ „პოლიტიკო“-ში (Politico) გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „შვიდი კვირა ტრამპამდე: რუსეთი და უკრაინა, სანამ სამშვიდობო მოლაპარაკების მაგიდაზე დასხდებიან, ბრძოლის ველზე უპირატესობის მოპოვებას ცდილობენ“ (ავტორები – ტიმ როსი, რობი გრემერი და ნიკ ტეილორ-ვეისი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
არ არის გამორიცხული, რომ რუსეთ-უკრაინის ომის დასრულებამდე სულ რაღაც შვიდიოდე კვირაღა არის დარჩენილი – დონალდ ტრამპს თუ დავუჯერებთ, იგი ინაუგურაციის შემდეგ ომისა და მშვიდობის საკითხს გადაწყვეტს. აშშ-ის არჩეულმა პრეზიდენტმა თავის გუნდში უკვე მიუჩინა ადგილი კიტ კელოგს, გადამდგარ გენერალს, რომელსაც რუსეთ-უკრაინის ომის დასრულებაში პრეზიდენტის სპეცწარმომადგენლის როლის შესრულება დაავალა.
ყოფილი და არჩეული პრეზიდენტის თეთრ სახლში დაბრუნებამდე – 20 ინვრამდე – სულ უფრო ცოტა დრო რჩება, ამიტომ როგორც უკრაინელი სამხედროები, ასევე კრემლის არმია ორივე გამალებული ცდილობს თავიანთი მიზნების რეალიზებას – დაეფლონ ნებისმიერ ტაქტიკურ უპირატესობას და საკუთარი პოზიცია, დიპლომატიური მოლაპარაკების დაწყებამდე, როგორმე გააუმჯობესონ,
„დონალდ ტრამპის სახით სცენაზე გამოჩნდება პიროვნება, რომლის წინადადებები თამაშის წესებს სრულიად შეცვლის“, – თვლის ჯეიმს ნიქსი, ლონდონის საერთაშორისო ურთიერთობების კვლევების სამეფო ინსტიტუტის („ჩეთემ-ჰაუსის“) რუსულ-ევრაზიული პროგრამების ხელმძღვანელი.
შვიდი კვირა მსოფლიოს ცვლილებამდე
ფსონები ორივე მხარისათვის ძალზე მაღალია. ინაუგურაციამდე დარჩენილი შვიდი კვირა შეიძლება თითქმის სამწლიანი ომის განმავლობაში ყველაზე სარიკო და სახიფათო მომენტად იქცეს. „ყველა ვარაუდობს, რომ მოლაპარაკებები დაიწყება და ორივეს მხარეს – უკრაინელებსაც და რუსებსაც – საუკეთესო მდგომარეობაში ყოფნა სურთ“, – იტყობინება ერთ-ერთი დასავლელი მაღალჩინოსანი, რომელსაც საჯარო განცხადებების გაკეთების უფლება არ აქვს და ამიტომ ანონიმად დარჩენა ისურვა, – „და რაც უფრო მეტ ძალისხმევას ეწევიან ამ მიმართულებით, მით უფრო იზრდება შეცდომის დაშვების რისკი“.
ესკალაციის ნიშნები ყველგან ჩანს, განსაკუთრებით მოსკოვის მხრიდან, თანაც სიტყვითაც და საქმითაც. ბოლო კვირეების განმავლობაში რუსეთმა საომარი მოქმედებების ზონაში ათასობით ჩრდილოკორეელი ჯარისკაცი გადაისროლა, გაუშვა უკრაინის ქალაქ დნიპროს (დნეპროპეტროვსკის) მიმართულებით ახალი ტიპის რაკეტა და თავის ბირთვულ არსენალს ე.წ. „შემკავებელი“ მოუხსნა – განაახლა მისი გამოყენების დოქტრინა.
კრემლმა ასევე განაცხადა, რომ აშშ-ის რაკეტსაწინააღმდეგო ბაზა პოლონეთში „პრიორიტეტული სამიზნე“ გახდება პოტენციური განადგურებისათვის რუსეთის ჯარების მხრიდან.
ომის შემსწავლელი ინტიტუტის მონაცემებით, გასულ ტეში რუსეთის არმიამ უკრაინის აღმოსავლეთის ფრონტზე (დონბასში) სამხედრო ოპერაციების ინსტენსიურობა შესამჩნევად გაააქტიურა, ხოლო პირველი ნოემბრიდან უკრაინის ტერიტორიის 574 კვ.კმ. დაიკავა – უფრო მეტი, ვიდრე ყოველთვიურად იკავებდა მიმდინარე წლის დაწყებიდან. 2023 წელთან კი შედარებაც არ ღირს.
ამასობაში აშშ-ის ჯერ კიდევ მოქმედმა პრეზიდენტმა ჯოზეფ ბაიდენმა მაგალითი მისცა დასავლელ სახელმწიფოებს და პირველმა დართო ნება კიევს ამერიკული შორი მოქმედების რაკეტების გამოყენებაზე.
ამასთანავე, კიევს და მოსკოვს აქვთ იმის მიზეზებიც, რომ ომი სწრაფად დასრულდეს: „ორივენი მწვავე ცაიტნოტში არიან – არამარტო დონალდ ტრამპის არჩევის გამო, არამედ იმიტომაც, რომ ორივეს სისტემური საშინაო პრობლემები დაუგროვდათ“, – განმარტავს ჯეიმს ნიქსი.
„უკრაინას არ ჰყოფნის არმიის პირადი შემადგენლობა და, როგორც ჩანს, მას დამარცხება ემუქრება“, – თვლის „ჩეთემ-ჰაუსის“ თანამშრომელი, – „რუსეთმა ჩრდილოეთ კორეიდან დამატებითი სამხედრო მხარდაჭერა მიიღო, მის მხარეზეა ჩინეთიც, მაგრამ რუსული ეკონომიკა კრიზისში შედის: რუბლი სუსტდება, პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი კი თავს იკავებს მორიგი მობილიზაციის გამოცხადებისაგან“.
ნატოს წარმომადგენლები თვლიან, რომ რუსეთი ბრძოლის ველზე ძალას აჩვენებს და წინ მიიწევს. უკრაინა ჯერ-ჯერობით მეტ-ნაკლებად თავს იცავს, მაგრამ ძალიან ცუდ დღეშია: „რუსების შეკავება ძნელია, მაგრამ ეს ჯერ კიდევ არ არის დასასრული. საქმე უიმედო არ არის“, – აღნიშნავს რობ ბაუერი, ნატოს სამხედრო კომიტეტის თავმჯდომარე.
კრემლი არაფერს არ დათმობს?
ომის ბოლო კვირეები შეიძლება გადამწყვეტი აღმოჩნდეს. დაზავების პირობებს აუცილებლად ექნება ზეგავლენა მრავალი უკრაინელის ცხოვრებაზე“, – ამბობს ესპენ ბარტ ეიდე, ნორვეგიის საგარეო საქმეთა მინისტრი, – ქვეყნებს შორის ისტორიული გადაწყვეტილებები ყოველთვის ტოვებენ თავიანთ კვალს“.
დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის ახალი ვადის მოახლოებისთანავე უკრაინის მოკავშირეებმა თავის დაზღვევა გადაწყვიტეს. გარდა იმისა, რომ აშშ-მა და დიდმა ბრიტანეთმა ნება დართეს კიევს მათი წარმოების რაკეტებით რუსეთის ზურგს დარტყმა მიაყენოს, დასავლელეი ჩინოვნიკები განიხილავენ საკითხს, როგორ მიაღწიონ საუკეთესო შედეგს იმ შემთხვევაში, თუ არჩეული პრეზიდენტი იანვარში წინ წამოსწევს საკითხს მოლაპარაკების დაწყებაზე ნებისმიერი ფორმით.
მრავლისმეტყველია იმ ადამიანის პოზიციაც, რომელიც დონალდ ტრამპმა შეარჩია „მშვიდობის დესპანად“ – თავის სამომავლო სპეციალურ წარმომადგენლად რუსეთ-უკრაინის საკითხებში. მიმდინარე წლის აპრილში 80 წლის გადამდგარი გენერალი ტიმ კელოგი, რომელიც ერთ-ერთი თანაავტორია სტრატეგიული დოკუმენტისა რუსეთ-უკრაინის ომის დარეგულირების საქმეში, აღნიშნავდა, რომ დასავლეთი უკრაინას იარაღით უნდა დაეხმაროს, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ კიევი დათანხმდება რუსეთთან სამშვიდობო მოლაპარაკების დაწყებაზე. იმ მიზნით, რომ როგორმე ვლადიმერ პუტინი მოლაპარაკების მაგიდასთან დაჯდეს, ამერიკამ დიდი ხნით უნდა გადადოს უკრაინის ნატოში გაწევრიანების საკითხი, სამაგიეროდ კი კიევთან უნდა გაფორმდეს შეთანხმება უსაფრთხოების ყოვლისმომცველი და მტკიცე გარანტიებით“.
მაგრამ ყველა ამ ლაპარაკს მშვიდობაზე თან ერთი სიძნელე ახლავს: „არაფერი არ მიანიშნებს იმაზე, რომ ვლადიმერ პუტინს ნამდვილად სურს რეალური მოლაპარაკება, – აღნიშნავს ანონიმი დასავლელი ჩინოვნიკი, – მან შეიძლება ყველაფერი მოითმინოს, თუ ეს მის ინტერესებშია“.
კანადის საგარეო საქმეთა მინისტრი მელანი ჟოლიმ გამაფრთხილებლად განაცხადა, რომ ვლადიმერ პუტინთან მოლაპარაკება გარკვეულ რისკს შეიცავს – იმიტომ, რომ კრემლი ცეცხლს კი შეწყვეტს, მაგრამ როცა მოესურვება თავის ჯარს ისევ შეიყვანს. „მე ვთვლი, რომ ვლადიმერ პუტინისათვის არანაირი „წითელი ხაზები“ არ არსებობს, – ამბობს მინისტრი, – ნამდვილი საფრთხე, რომელიც ჩვენ გვემუქრება, გამოიხატება იმით, რომ კრემლი თითქოსდა დაზავდება, მაგრამ დროს უკეთ შეიარაღებისთვის გამოიყენებს და ისევ შეიჭრება – ან უკრაინაში, ან სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე’.
ვლადიმერ პუტინიდან მომდინარე საფრთხე მხოლოდ საბრძოლო მოქმედებების თეატრით არ არის უშუალოდ გამოხატული. დასავლეთის ქვეყნების მთავრობების აზრით, რუსეთის ხელისუფლებამ შეიძლება აგრესიის სხვა მეთოდებიც გამოიყენოს უკრაინის მხარდამჭერი ქვეყნების წინააღმდეგ. მაგალითად, თვითმფრინავების დანაღმვა, მათთვის მიუღებელი პირების ლიკვიდირება, დივერსიები საკვანძო ინფრასტრუქტურულ ობიექტებზე – რკინიგზის ხაზებისა და წყალქვეშა კაბელების ჩათვლით. .
ანუ, მაშ რა სურს ვლადიმერ პუტინს, თუ მშვიდობა არა?
ჯეიმ ნიქსის აზრით, ამ კითხვაზე პასუხი ომის გაფართოების სურვილშია გამოხატული, მოსკოვის გამარჯვებით და რუსული დომინირებით. „კრემლი თვლის, რომ მთელ დასავლეთთან ომის მდგომარეობაში იმყოფება და იპოვა გზა ამ პრობლემის მოსაგვარებლად – გადაიბიროს მსოფლიოს სახელმწიფოთა უმრავლესობა“, – თვლის ჯეიმს ნიქსი, – პუტინს ნამდვილად სურს, რომ დღევანდელი საერთაშორისო წესრიგი უნდა დაემხოს“.