ყატარის ტელეარხმა „ალ ჯაზერამ“ (Al Jazeera) თავის ვებ-გვერდზე გამოაქვეყნა ვრცელი სტატია სათაურით „ჩემთვის ეს გადაწყვეტილება ძალიან საწყენი იქნება“: საქართველოს მთავრობა კომერციული სუროგატული დედობის აკრძალვას აპირებს“ (ავტორი – გური შარმა).
„ელენამ (სახელი შეცვლილია), რომელიც საქართველოს დედაქალაქ თბილისში ცხოვრობს, მეორედ გადაწყვიტა სუროგატული დედა გახდეს, შემოსავლის მიღების მიზნით.
„მე სუროგატული დედობის პროგრამა ძალიან დამეხმარა ჩემი ავადმყოფი გოგონას მკურნალობის მიზნით, თორემ სხვა შემოსავალი არ მაქვს. ძალიან ვემადლიერები სუროგატული დედობის პროგრამას“, – ამბობს ელენე „ალ ჯაზირასთან“ ინტერვიუში.
მაგრამ, როგორც ჩანს, შემოსავლების ეს წყარო ელენესათვის და საქართველოში მყოფი სხვა უკრაინელი სუროგატული დედებისათვის მალე დაიხურება, თუ საქართველოს მთავრობა თავის განზრახვას შეასრულებს – აკრძალოს უცხოელი წყვილებისათვის კომერციული მომსახურება სუროგატული დედობის სფეროში. კანონი ძალაში შესვლა მომავალი წლიდან არის დაგეგმილი.
პრემიერ-მინისტრ ირაკლი ღარიბაშვილის განცხადებით, სუროგატული დედობის სფეროში აუცილებელია ბავშვების დაცვა და ადამიანთა ვაჭრობის თავიდან აცილება. გარდა ამისა, უნდა მოხდეს იმის უზრუნველყოფა, რომ ბავშვების დაბადება-გაჩენა ერთსქესიანი წყვილებისათვის არ ხდებოდეს, რომელიც ქართულ კანონმდებლობას ეწინააღმდეგება. სუროგატული დედობა ლეგალური დარჩება მხოლოდ „ალტრუიზმის პრინციპით“ და მხოლოდ ქართველი წყვილებისათვის.
კანონპროექტში გათვალისწინებულია სუროგატული დედების სამედიცინო მომსახურების ხარჯების კომპენსაცია, აიკრძალება რეკლამა და ა.შ.
უკრაინის ომი და სუროგატული დედობა
როგორც ანალიტიკოსები ამბობენ, ბოლო დროს, უკრაინაში მიმდინარე ომის ფონზე, საქართველოში მნიშვნელოვნად იმატა სუროგატული დედების რაოდენობამ. საქმე იმაშია, რომ ომამდე უკრაინა ევროპაში სუროგატული დედობის უდიდეს ცენტრად ითვლებოდა, ომის დაწყების შემდეგ კი, უკრაინაში უსაფრთხოების დონის შემცირების გამო, ეს „ბიზნესი“ საქართველოშიც გაფართოვდა.
როგორც აშშ-ის ინდიანას უნივერსიტეტში რეპროდუქციის კვლევის ხელმძღვანელი პოლინა ვლასენკო ამბობს (იგი საქართველოში იმყოფებოდა პანდემიამდე) „ალ ჯაზირასთან“ ინტერვიუში, მოსალოდნელი აკრძალვა საქართველოს კონსერვატიული მთავრობის პოლიტიკური დღის წესრიგის ნაწილს წარმოადგენს“: „გარკვეულწილად ეს პოპულიზმიც არის. ხელისუფლება ცდილობს თავისი პოლიტიკა გრძნობიერ საკითხებზე ამომრჩეველთა სურვილს შეუთანხმოს, მაგალითად, სუროგატული დედობის შესახებ… მაგრამ იმის ნაცვლად, რომ სუროგატული დედების უფლებები უფრო მეტად იყოს დაცული, მთავრობა მას კრძალავს და საკუთარ მოქალაქეებს, ასე ვთქვათ, უმუშევრად ტოვებს“.
უკრაინის ომის გამო ბევრი სუროგატული უკრაინელი დედა საბერძნეთში, კვიპროსზე და საქართველოში წავიდნენ საცხოვრებლად. საერთაშორისო დონეზე „ბიზნესის“ ამ სექტორზე საკმაო სამართლებრივი ზეწოლა ხორციელდება – იმიტომ, რომ იქ სადაც კანონმდებლობა სუსტია ან არ არსებობს, უნაყოფობის წინააღმდეგ ბრძოლის ცენტრები უბრალოდ, ქალთა ექსპლოატაციის ადგილებად გადაიქცნენ.
სუროგატული დედობის „სიღატაკე და ბრწყინვალება“
კომერციული სუროგატული დედობა 30 წლის წინ ჩაისახა აშშ-ში და მას შემდეგ სხვა ქვეყნებშიც გავრცელდა. უკრაინა და საქართველო იმ სახელმწიფოების სიაში შედიან, სადაც კომერციულ კომპანიებს კანონიერ საფუძველზე მოქმედების ნება აქვთ დართული. ზუსტი ციფრები უცნობია, მაგრამ ომამდე, 2021 წელს, უკრაინაში იმ წყვილებისათვის, რომლებმაც ბუნებრივი გზით შვილის ყოლა არ შეუძლიათ, 2 ათასამდე ბავშვი დაიბადა.
სუროგატული დედობის მომსახურების პაკეტების მინიმალური ღირებულება 39 ათასი ევროდან (41,8 ათასი დოლარიდან) იწყება, ზრდის ტენდენციით.
ანალიტიკოსთა აზრით, საქართველომ დღეს უკრაინის კლიენტურის ნაწილი „შთანთქა“ და იმის მიუხედავად, რომ კიევში სუროგატული დედობა ნაწილობრივ აღდგა, თბილისში ჯერ კიდევ არიან სუროგატული დედობის სურვილის მქონე უკრაინელი ქალები. საერთაშორისო ტენდენციის შესაბამისად, ხელისუფლება ამ სფეროს სამართლებრივ რეგულირებას ცდილობს.
როგორც უკრაინელი ელენა ამბობს, ქართული კანონპროექტის ძალაში შესვლის შემდეგ, ალბათ, იგი საქართველოდან გაემგზავრება: „ეს ჩემთვის ძალიან საწყენი იქნება, მაგრამ სხვა გზა არ მრჩება… ახალი კანონით, უპირატესობით მხოლოდ ქართველები ისარგებლებენ. ჩემი აზრით, ასეთი გადაწყვეტილება უფრო დისკრიმინაციაა, ვიდრე სიტუაციის გაუმჯობესება. ყველას აქვს ბავშვის ყოლის უფლება და ეროვნებას ამ მხრივ მნიშვნელობა არ უნდა ჰქონდეს. ჩვენ ხომ ადამიანებისთვის სიკეთეს ვთესავთ და ოცნებებს ვუსრულებთ“, – ამბობს ელენა.