თურქეთის რესპუბლიკის სახელმწიფო ტელერადიოკორპორაცია TRT (Turkish Radio and Television Corporation) თავის ვებ-საიტზე აქვეყნებს სტატიას სათაურით „როგორ იმოქმედა რუსეთ-უკრაინის ომმა ენერგეტიკულ პოლიტიკაზე“, რომელშიც დღევანდელ სიტუაციაში ევროპის (ევროკავშირის) ქვეყნების ბუნებრივი გაზით უზრუნველყოფის საკითხებია განხილული.
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
რუსეთ-უკრაინის ომმა, რომელიც 2022 წლის თებერვალში დაიწყო, დიდი შეშფოთება გამოიწვია ევროპაში, რომელიც ბუნებრივი აირის უმეტეს ნაწილს რუსეთიდან ყიდულობდა.
ევროკავშირის შეზღუდვების შემდეგ, რუსეთმა გამოაცხადა, რომ ბუნებრივ გაზს მხოლოდ რუბლში გაყიდის. ამის შემდეგ მოსკოვმა შეზღუდა გაზის ექსპორტი ევროპაში. ამ ვითარებამ გამოიწვია გაზისა და ელექტროენერგიის ფასების ზრდა, განსაკუთრებით 2022 წლის მეორე ნახევარში. სწორედ ამ მომენტში ააფეთქეს გაზსადენი „ჩრდილოეთი ნაკადი“, რომელიც რუსული ბუნებრივი აირის მიწოდებას უზრუნველყოფდა გერმანიაში ბალტიის ზღვის გავლით.
მოთხოვნის ზრდასთან ერთად ბუნებრივი აირისა და ელექტროენერგიის ფასები კვლავ გაიზარდა. ამ ვითარებამ მთელს მსოფლიოზე და განსაკუთრებით ევროპაზე უარყოფითად იმოქმედა.
ევროკავშირის ქვეყნები, რომლებიც ბუნებრივი აირის თითქმის ნახევარს რუსეთიდან ყიდულობს, მილსადენური გაზის ნაკადის შეწყვეტის შემდეგ თხევად ბუნებრივ გაზზე (LNG) გადავიდნენ. ევროკავშირის LNG იმპორტი გაორმაგდა 2019 წლიდან 2023 წლამდე. ამ პერიოდში ნორვეგია გახდა ქვეყანა, რომელმაც ყველაზე მეტი ბუნებრივი აირი მიაწოდა ევროპას, 53,4 პროცენტით. მას მოჰყვა ალჟირი 15,9 პროცენტით.
თუმცა, კრიზისმა ღრმად იმოქმედა ევროპაზე. 2022 წლის მეორე ნახევარში გერმანიამ და საფრანგეთმა დაზოგეს პაკეტები. დიდი შეზღუდვები იყო საჯარო დაწესებულებების გათბობასა და განათებაზე.
რა მდგომარეობაა ამჟამად?
ომის დაწყებიდან სამი წელი გავიდა, ევროკავშირის ქვეყნები აგრძელებენ მოთხოვნას თხევად ბუნებრივ აირზე.
ევროკავშირის ენერგეტიკის რეგულატორების თანამშრომლობის სააგენტოს მიერ გამოქვეყნებული ანგარიშის მიხედვით, ომის დაწყების შემდეგ LNG-ს გლობალური მოხმარება რეკორდულად გაიზარდა – 40 მილიარდ კუბურ მეტრზე მეტით და მიაღწია 557 მილიარდ კუბურ მეტრს.
იმ ქვეყნებს შორის, რომლებსაც რუსეთ-უკრაინის ომის შემდეგ ევროპაში წარმოქმნილი ენერგეტიკული კრიზისის მოგვარება სურდათ LNG-ზე გადასვლისა და შენახვის გზით, გერმანიამ მიაღწია LNG-ს იმპორტის ყველაზე მაღალ ზრდას მის მიერ ექსპლუატაციაში შესული ობიექტებით.
ევროკავშირის ქვეყნებმა შეისყიდეს 134 მილიარდი კუბური მეტრი LNG, საიდანაც დაახლოებით 18 მილიარდი კუბური მეტრი რუსეთიდან იყო შეძენილი.
საფრანგეთმა შეიძინა 30 მილიარდი კუბური მეტრი LNG, ესპანეთმა კი 25 მილიარდი კუბური მეტრი. ამ ქვეყნებს მიჰყვნენ ნიდერლანდები, იტალია და ბელგია.
გაზის ექსპორტიორი ქვეყნების ფორუმის (GECF) მიერ გამოქვეყნებული უახლესი ანგარიშის მიხედვით, ევროკავშირის ქვეყნებმა მარტში მილსადენებით სულ 14 მილიარდი კუბური მეტრი ბუნებრივი აირი შეიტანეს. ეს მოცულობა გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 4 პროცენტით გაიზარდა.
რუსეთის მიერ ევროკავშირში მილსადენებით გაგზავნილი ბუნებრივი აირის რაოდენობა მიმდინარე წლის პირველ კვარტალში, 2023 წლის პირველ კვარტალთან შედარებით, 23 პროცენტით გაიზარდა და 7 მილიარდ კუბურ მეტრს გადააჭარბა. რუსეთიდან ევროკავშირში გაგზავნილი გაზის 53 პროცენტი თურქეთის გავლით გადადიოდა.
ევროკავშირის მიერ მილსადენებით შეძენილი ბუნებრივი აირის რაოდენობა მარტში გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით 4 პროცენტით გაიზარდა. მარტში გაზის იმპორტი 2022 წლის დეკემბრის შემდეგ ევროკავშირში მილსადენით გაზის ყოველთვიური იმპორტის ყველაზე მაღალი დონე იყო.
მიმდინარე წლის პირველ სამ თვეში ყველაზე მეტი გაზის ექსპორტი ევროკავშირში მილსადენით ნორვეგიიდან 57 პროცენტი, რუსეთიდან 18 პროცენტი და ალჟირიდან 17 პროცენტი განხორციელდა.
რუსეთ-უკრაინის ომის გამო, ევროკავშირმა დააჩქარა განახლებადი ენერგიის ინვესტიციები. 2023 წელს ევროკავშირმა ელექტროენერგიის 44 პროცენტი მწვანე ენერგიის წყაროებიდან გამოიმუშავა და რეკორდი მოხსნა. აქედან 27 პროცენტი ქარისა და მზის ენერგიას შეადგენდა.
ბევრმა ქვეყანამ გადადო ატომური ელექტროსადგურების დახურვის გეგმები. გერმანიისა და საფრანგეთის ძლიერი ზეწოლის გამო, ატომური ელექტროსადგურები კლასიფიცირებული იქნა, როგორც „მწვანე ენერგია“.
ომმა შეერთებული შტატები ევროპის ენერგეტიკულ ბაზარზეც შეიყვანა. LNG-ს ხელშეკრულება ევროკავშირსა და აშშ-ს შორის 2022 წელს გაფორმდა. შეთანხმება ითვალისწინებს, რომ ევროკავშირის ქვეყნებს შეუძლიათ შეიძინონ აშშ-დან წელიწადში 50 მილიარდ კუბურ მეტრამდე LNG.