ბრიტანული ჟურნალის „ეკონომისტის“ (The Economist) 2024 წლის 6 იანვრის ნომერში გამოქვეყნებულია მოწინავე სტატია სათაურით „განა 1942-ში გაკეთებული 2024-ში ივარგებს? 81 წლის ბებერი ჯო შეაჩერებს დონალდ ტრამპს?”
ჟურნალის გარეკანზე მსხვილი შრიფტით აწყობილი სათაურის ქვეშ დაბეჭდილია 1942 წელს გამოშვებული ამერიკული ავტომანქანის ფოტო, ჯო ბაიდენის პორტრეტთან ერთად, ანუ ამერიკელი დემოკრატების საპრეზიდენტო კანდიდატი ჯო ბაიდენი (დაიბადა 1942 წელს) გაიგივებულია ამერიკულ 1942 წელს გამოშვებულ ავტომანქანასთან, რომელმაც საეჭვოა 2024-ში იმუშაოს…
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
ამერიკული პოლიტიკა პარალიზებულია ისეთი ღრმა წინააღმდეგობებით, რომელიც შეიძლება „გრანდ-კანიონს“ შევადაროთ. დემოკრატები შეშფოთებულნი არიან იმით, რომ დონალდ ტრამპის არჩევა დაღუპავს ამერიკულ დემოკრატიას. ამის მიუხედავად, სიტუაციას ისეთი პირი უჩანს, რომ ისინი მაინც 81 წლის ჯო ბაიდენის კანდიდატურის წამოყენებას დათანხმდებიან, რომელსაც ყველაზე დაბალი რეიტინგი აქვს აშშ-ის უახლეს ისტორიაში. რატომ მივიდა საქმე ასეთ მდგომარეობამდე?
ჯო ბაიდენის კანდიდატურისადმი მხარდაჭერის რეიტინგი მინუს 16 პუნქტს შეადგენს. დონალდ ტრამპს, რომელიც იმ შტატებში ლიდერობს, სადაც ტრადიციულად წყდება არჩევნების ბედი, გამარჯვებამდე ერთი ნაბიჯი აშორებს.
ეს საკმაოდ საგანგაშო პერსპექტივაა იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ექს-პრეზიდენტს პოტენციურ დიქტატორად არ ჩავთვლით. დემოკრატთა მნიშვნელოვანი ნაწილი ამჯობინებდა, რომ ჯო ბაიდენი არჩევნებში საერთოდ არ იღებდეს მონაწილეობას, მაგრამ იმის ნაცვლად, რომ მათ პირდაპირ განაცხადონ უარი მის მხარდაჭერაზე ან მხარი დაუჭირონ, ისინი მინის თვალებით იყურებიან და რაღაცას ისე ლუღლუღებენ, რომ ვერაფერს გაიგებ, როგორ აღმოჩნდნენ ამ გაუგებრობაში.
საიდუმლო არაფერი იმაში, თუ რატომ გახდა ჯო ბაიდენი ესოდენ არაპოპულარული პრეზიდენტი. ნაწილობრივ ეს უკავშირდება ინფლაციის აფეთქებას, უფრო მეტად კი მის წლოვანებას, რომ იგი ღრმად მოხუცებულია.
ამერიკელთა უმრავლესობამ კარგად იცის, თუ რას ნიშნავს 80 წლის ასაკი და როგორი კარგიც არ უნდა იყოს ამ ასაკის მქონე ადამიანის ხასიათი, მისთვის მაინც არასასურველი იქნება მას კიდევ ოთხი წლით დააკისრო მსოფლიოში ყველაზე მძიმე სამუშაოს შესრულება.
ჯერ კიდევ 2023 წელს ჯო ბაიდენს შეეძლო გადაწყვეტილების მიღება – და ასეც უნდა გაეკეთებინა – პრეზიდენტად მხოლოდ ერთი ვადით ყოფილიყო. მის ნაბიჯს ყველა სახელმწიფო სამსახურის ნიმუშად ჩათვლიდა, რაც დონალდ ტრამპის საწინააღმდეგოდ იმოქმედებდა. გავლენიანი და ცნობილი დემოკრატებიდან ბევრს ეგონა, რომ კონგრესის შუალედური არჩევნების შემდეგ (როცა დემოკრატებმა საკმაოდ მნიშვნელოვან წარმატებას მიაღწიეს), ჯო ბაიდენი ასეც გააკეთებდა და გვერდზე გადგებოდა.
სამწუხაროდ, ჯო ბაიდენს და მის პარტიამ ვერ გააცნობიერეს, რომ ის რომ მას კიდევ ერთ საპრეზიდენტო არჩევნების კამპანიაში აღარ უნდა მიეღო მონაწილეობა.
დემოკრატების მიერ დასახელებული მიზეზებიდან არცერთი სწორი არ იყო. ჯო ბაიდენი პატივმოყვარეობით არის შეპყრობილი, მას ჯერ კიდევ 1987 წლიდან, როცა პირველად წამოაყენა თავისი კანდიდატურა პრეზიდენტის პოსტზე, მიაჩნდა, რომ ამერიკას მისი სამსახური მუდმივად ჭირდებოდა. სხვათა შორის, ჯო ბაიდენს საკუთარ გარემოცვაშიც ისეთი თანამშრომლები ჰყავს, რომლებიც ამბიციურობას ამჟღავნებენ და აქეზებენ პრეზიდენტს მეორე ვადით არჩევისათვის. ასეთია პრეზიდენტის ადმინისტრაციის ბუნება: თანამშრომლებს უჭირთ თანამდებობებთან განშორება, მათ არ სურთ, რომ ჯო ბაიდენმა თეთრი სახლი დატოვოს და მუშაობა პრეზიდენტის ბიბლიოთეკაში გააგრძელოს.
დემოკრატი ლიდერები მშიშარები და თვითკმაყოფილები არიან. ისევე როგორც თავის დროზე ბევრი რესპუბლიკელი კონგრესმენი იქცეოდა, დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის დროს, რომლებსაც იგი არ მოსწონდათ, მაგრამ ვერ ბედავდნენ მისთვის საყვედური ეთქვათ და გაეკრიტიკებინათ, ახლა დემოკრატებიც მათ მსგავსად იქცევიან. არადა, მათ კარგად იციან, რომ ჯო ბაიდენის რეიტინგის მკვეთრი ვარდნა მის პარტიას მარცხს უმზადებს, დონალდ ტრამპის რეიტინგი კი, უამრავი ბრალდების მიუხედავად, მტკიცდება.
ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, ალბათ, უმჯობესი იქნებოდა, რომ ჯო ბაიდენი გვერდზე გამდგარიყო და ადგილი სხვისთვის დაეთმო. ბოლოსდაბოლოს, არჩევნებამდე კიდევ ათი თვეა დარჩენილი, ხოლო დემოკრატებს თავიანთ რიგებში ტალანტები ნამდვილად ჰყავთ. მაგრამ ასეთი ნაბიჯი ნაკლებად სავარაუდოა. ჯო ბაიდენმა რომ ახლა თავისი კანდიდატურა მოხსნას, დემოკრატიულ პარტიას საჩქაროდ მოუწევს პრაიმერიზის ჩატარება, თანაც იმ დროს, როცა ბევრ შტატში განაცხადის რეგისტრაციის ვადებმა უკვე გაიარა.
დემოკრატებს დღეს ორიოდე დარეგისტრირებული კანდიდატი ჰყავთ – ნაკლებად ცნობილი კონგრესმენი დინ ფილიპსი და საკუთარ იმედად მყოფი, „გურუდ“ წოდებული მარიანა უილიამსონი.
ახლა აუცილებელია დებატების ორგანიზება და ჩატარება, რომ ამომრჩევლებმა კარგად იცოდნენ, თუ ვის აძლევენ ხმას. არ არის გამორიცხული, რომ პარტიამ ვინმე შედარებით ახალგაზრდა კანდიდატი გამოძებნოს, ანდა, ვთქვათ, პრაიმერიზის დროს უპირატესობა მიეცეს კამალა ჰარისს, დემოკრატ ვიცე-პრეზიდენტს.
მისი უპირატესობა იმაშია, რომ იგი ჯო ბაიდენივით ღრმა მოხუცი არ არის – გერონტოკრატობა არ ემუქრება, რადგან მაისში მას მხოლოდ 60 წელი შეუსრულდება, ანუ ახალგაზრდად ითვლება.
სამწუხარო ისაა, რომ კამალა ჰარისი ცუდ კომუნიკატორად ითვლება. იგი არასოდეს არ წარმდგარა ამომრჩევლების წინაშე წარმატებით თავისი შტატის – კალიფორნიის მიღმა.
მისი საარჩევნო კამპანია 2020 წელს, რბილად რომ ვთქვათ, ფრიად არადამაკმაყოფილებელი იყო. ჯო ბაიდენის ადმინისტრაციაში კამალა ჰარისი ამჟამად ძირითადად იმიგრაციისა და სამხრეთი საზღვრის მდგომარეობას კურირებს, რაც, თავის მხრივ, დონალდ ტრამპის ერთ-ერთ ძლიერ კოზირს წარმოადგენს (რესპუბლიკელები დემოკრატებს სწორედ უკანონო იმიგრაციისა და მექსიკასთან არსებული საზღვრის დაუცველობის გამო აკრიტიკებენ). ასე რომ, კამალა ჰარისი პრეზიდენტობის კანდიდატი რომც გახდეს, დონალდ ტრამპზე გამარჯვების მისი შანსები ჯო ბაიდენზე უფრო უარესია.
ამიტომაც დემოკრატებისათვის უკეთესია ყურადღება ჯო ბაიდენის არჩევას მიაქციონ და სიტუაციით უკეთესად ისარგებლონ. ქვეყნის ეკონომიკა ზოგადად ვითარდება, დასაქმების დონე ნორმალურია, მუშა-მოსამსახურეების ხელფასები რეალურად მატულობს. დონალდ ტრამპი რომ ციხეში ჩაესვა, ჯო ბაიდენს ამომრჩევლებს ამისთვის შეიძლება დაესაჯათ (ხმები არ მიეცათ), მაგრამ ახლა ასე თუ ისე, სიტუაცია ასატანია. უბრალოდ, დემოკრატებმა საარჩევნო კამპანია უნდა გააქტიურონ, რაღაც აჟიოტაჟი გამოიწვიონ და მეორე ვადით ჯო ბაიდენის არჩევის შეგრძნება შექმნან.
თავის მხრივ, ჯო ბაიდენს, რადგანაც იგი კარგი აგიტატორი არ არის და მისი მოწინააღმდეგე ისეთი კანდიდატია, რომლისთვისაც საარჩევნო შოუს მოწყობა ძალიან იოლია, პრეზიდენტს სანდო პიროვნება დაჭირდება (ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატი), რომელიც მის ნაცვლად გამოვა ამომრჩევლების წინაშე და ტელევიზიით. მაგრამ ვიცე-პრეზიდენტობის კანდიდატი კამალა ჰარისი აღარ უნდა იყოს. ჯო ბაიდენს ჭირდება ერთგული თანაპარტიელები, რომლებიც მის გვერდით იქნებიან და საარჩევნო კამპანიას საქმის ცოდნით წარმართავენ. ამჟამად კი ჯო ბაიდენი და მისი პარტია მთვარეულებს ჰგვანან და წარუმატებლობისაკენ მიექანებიან, მარცხთან შესახვედრად..