ბრიტანულ გაზეთ „დეილი ტელეგრაფში“ (The Daily Telegraph) დაბეჭდილია სტატია-კომენტარი სათაურით: „კამალა ჰარისმა აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნები „ააფეთქა“: მან შეიძლება გაიმარჯვოს // ჩვენ ვფიქრობდით, რომ პრეზიდენტი დონალდ ტრამპი გახდებოდა, მაგრამ ის ახლა ჩრდილშია მოქცეული“ (ავტორი – ჯანეთ დეილი).
გთავაზობთ პუბლიკაციას მცირე შემოკლებით:
პოლიტიკა აქტიურ ბიზნესს ჰგავს. დონალდ ტრამპზე განხორციელებული ტერაქტის მცდელობის შემდეგ პრაქტიკულად ყველა ეთანხმებოდა იმ აზრს, რომ აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგად ქვეყნის მეთაურის პოსტს, დიდი ალბათობით, რესპუბლიკელი კანდიდატი დაიკავებდა. ეს ის დროა, როცა ჯო ბაიდენი ჯერ კიდევ უარზე იყო თავისი კანდიდატურა მოეხსნა. ერთადერთი, რისი იმედიც დემოკრატებს ჰქონდათ, იყო ის, რომ როგორმე კონგრესის ორივე პალატაში არსებულ მდგომარეობას შეინარჩუნებდნენ და საკანონმდებლო ორგანოში თავიანთ ადგილებს არ დაკარგავდნენ, ანუ მარცხი მეტ-ნაკლებად დასაშვები ისტორიული პარამეტრების ფარგლებში მოთავსდებოდა.
და რა მოხდა შემდეგ? დონალდ ტრამპის მაღლა აწეულმა მუშტმა დემოკრატების ყველაზე მინიმალურ იმედებსაც კი ბოლო მოუღო. ვისაც კი ვკითხე ჩემი მეგობრებიდან, რომლებიც დემოკრატების მხარდამჭერები იყვნენ, ყველა სასოწარკვეთით მპასუხობდა: „მორჩა. ტრამპი და რესპუბლიკელები იმარჯვებენ“. მაგრამ ჩვენ „პოლიტიკური სასწაულის“ მოწმენი გავხდით: დემოკრატიულმა პარტიამ თავი ხელში აიყვანა, „მძინარე“ ჯო უპერსპექტივობაში დაარწმუნა და იძულებული გახადა პრეზიდენტობის რბოლიდან გასულიყო. პრეზიდენტის უუნარობით გამოწვეული საყოველთაო იმედგაცრუების ფონზე, დემოკრატებმა მზერა კამალა ჰარისს მიაპყრეს, რადგან სხვა გზა აღარ რჩებოდა – პარტიას ფატალური ზიანი მიადგებოდა. ასე რომ, „საწყალი“ ვიცე-პრეზიდენტი, რომელიც მანამდეც თავისივე პარტიაში ღია ირონიისა და დაცინვის ობიექტი იყო, უეცრად ახალ პოტენციურ პრეზიდენტად იქნა შერაცხილი.
მოვლენები სწრაფად განვითარდა: მუდმივად მოცინარი „არასერიოზული“ კამალა ჰარისი ისეთი სიტყვით გამოვიდა, რომ ყველა მსმენელზე ფურორი მოახდინა.
„მე როცა პროფესიონალ პროკურორად ვმუშაობდი, ყველა ჯურის მტაცებლებთან მქონდა საქმე – ისეთებთან, რომლებიც ქალებს ჩაგრავდნენ… ვიჭერდი აფერისტებს, გაიძვერებს, თაღლითებს, რომლებიც წესებს და კანონებს საკუთარი ინტერესებისათვის არღვევდნენ… ასე რომ, მე კარგად ვიცნობ დონალდ ტრამპის მსგავს ტიპებს“. აი, ამ ერთი ფრაზით კამალა ჰარისმა წინასაარჩევნო კამპანიის მსვლელობა დემოკრატების სასარგებლოდ შეცვალა. ახლა იგი უნებისყოფო ვიცე-პრეზიდენტი კი არ იყო, არამედ მრისხანე პროკურორი, რომელიც კანონის უზენაესობას იცავდა იმ დამნაშავედ აღიარებული კანდიდატისაგან, რომელიც ამერიკულ თემიდას დასცინოდა.
დონალდ ტრამპი და მისი გუნდი პირდაპირ „ჭკუიდან გადავიდა“: ყველა მათი მოლოდინი, იმედი და რწმენა ერთ წამში საფრთხის ქვეშ დადგა. რაღაც მომენტში დონალდ ტრამპიც კი შიშმა შეიპყრო – მან მოითხოვა, რომ წინასაარჩევნო კამპანიის დროს ჯო ბაიდენთან პაექრობაში დახარჯული თანხები ანაზღაურებულიყო (იმ მოტივით, რომ რადგან დემოკრატები კანდიდატს ცვლიან, მას ისევ ხელახლა მოუწევს თანხების დახარჯვა, ახლა უკვე კამალას წინააღმდეგ). ყველაზე კატასტროფული კი ჯეიმს დევიდ ვენსის ვიცე-პრეზიდენტად წამოყენების ფაქტი გამოდგა: მისმა გამონათქვამებმა და რიტორიკამ ფერადკანიანი ქალების მიმართ რესპუბლიკელ კანდიდატს მხარდამჭერები დაუფრთხო – ისინიც კი, რომლებიც ექს-პრეზიდენტის მიმართ ერთგულებას მტკიცედ გამოხატავდნენ.
ამ მხრივ უფრო მეტად საკუთარი თავი თვითონ დონალდ ტრამპმა დაიზიანა: რასობრივ პრობლემაზე (ანუ კამალა ჰარისზე) აქცენტის გადასატანად მან ორი ფერადკანიანი ჟურნალისტი დაიქირავა, რომლებმაც დემოკრატების რჩეულ ქალზე იერიში მიიტანეს და შეურაცხმყოფელი ფრაზები გამოიყენეს. მათი თქმით, კამალა ჰარისი თავის თავს მუდამ „ინდური წარმომავლობის მქონედ პიროვნებას“ წარმოსახავდა და მხოლოდ მაშინ დაიწყო სიტყვა „ფერადკანიანის“ ხმარება, როცა ჯო ბაიდენმა მას კანდიდატის სტატუსი მიანიჭა. ანუ იმიჯის გაზრდის მიზნით, რათა არჩევნების დროს ფერადკანიანების თვალში უპირატესობა მიეღო. რასაკვირველია, ეს აშკარად ცილისწამებას წარმოადგენს.
რა გამოდის? ვხედავთ თუ არა ჩვენ დღეს ნამდვილ კამალა ჰარისს, იმ მარგინალიზებული ადამიანის ნაცვლად, რომელსაც პრეზიდენტის ოჯახთან დაახლოებულ პიროვნებად თვლიდნენ? თუ მას გამოსვლის ტექსტი „კარგმა სპიჩრაიტერმა“ დაუწერა? ვინ იცის…
რაც უეჭველია, არის ის, რომ ამერიკულ პოლიტიკას სახიფათო მდგომარეობიდან გამოსვლის შესაძლებლობა მიეცა, რომლის დროსაც დიდი ალბათობა იყო უკვე ჩასახული სიძულვილი და განხეთქილება გაღვივებულიყო. ახლა უკვე არის რეალური შანსი იმისა, რაც ერთი თვის წინათ ყველას წარმოუდგენლად ეჩვენებოდა: დემოკრატები კვლავ მოიპოვებენ თეთრ სახლში ყოფნის უფლებას და ისტორიაში იმით შევლენ, რომ პრეზიდენტად, პირველად აშშ-ის ისტორიაში, მათი კანდიდატი – ქალი იქნება არჩეული, თანაც ფერადკანიანი – ორი ეთნიკური ჯგუფის (ინდოელების და იამაიკელი აფრიკელების) წარმომადგენელი. რა თქმა უნდა, ეს კონცეფცია დონალდ ტრამპისათვის გაუგებარია.
სხვათა შორის, მსგავსი ტენდენცია შეინიშნება დიდ ბრიტანეთშიც: რომ არაფერი ვთქვათ აწ უკვე ყოფილ პრემიერ რიში სუნაკზე (წარმოშობით ინდოელზე), მინისტრებად ჩვენ ხშირად ვხედავთ აფრიკული წარმოშობის პოლიტიკოსებს – შინაგან საქმეთა ექს-მინისტრს სუელა ბრავერმანს (კენიელი და მავრიკიელი მშობლებით), განსაკუთრებით კი ვაჭრობის ექს-მინისტრს კემი ბეიდენოკს (ნიგერიელი დედ-მამით), რომელიც მთავრობის წევრის თანამდებობაზე ყოფნისას ხისტი ხასიათით და უკომპრომისობით გამოირჩეოდა.
რასაკვირველია, ჩემი მხრიდან შესაძლოა რასისტობა იყოს კამალა ჰარისს და კემი ბეიდენოკს შორის პარალელების გავლება მხოლოდ ეთნიკური წარმომავლობის ნიშნით, მაგრამ გამორიცხული არ არის, რომ ფერადკანიანმა ქალებმა უფრო კარგად იციან გადაულახავი პრობლემების დაძლევა, ანუ ის, რაც თეთრკანიანმა მამაკაცებს არ შეუძლიათ.
მოამზადა სიმონ კილაძემ