თურქეთის სახელმწიფო ტელერადიოკორპორაციის TRT-ის (Turkish Radio and Television Corporation) ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებულია სტატია სათაურით „როგორ მოქმედებს კლიმატის ცვლილება ენერგიაზე?“, რომელშიც განხილულია კლიმატის ცვლილების პრობლემატიკა.
გთავაზობთ პუბლიკაციას:
კლიმატი განისაზღვრება როგორც რთული და ინტერაქტიული სისტემა, რომელიც მოიცავს ატმოსფეროს, მიწის ზედაპირებს, თოვლს და ყინულს, ოკეანეებს და სხვა წყლის ობიექტებს და ცოცხალ არსებებს. ეს სისტემა დროთა განმავლობაში შეიძლება შეიცვალოს ნელა, როგორც საკუთარი შინაგანი დინამიკით, ასევე გარე ფაქტორებით.
მეტეოროლოგიის გენერალური დირექტორატის დასკვნების თანახმად, მსოფლიო ისტორიის განმავლობაში, მრავალი ცვლილება მოხდა კლიმატის სისტემაში ყველა დროის მასშტაბით, მილიონობით წლიდან ათწლეულებამდე.
გლობალური კლიმატის ცვლილება გულისხმობს დედამიწის ზედაპირის საშუალო ტემპერატურის ზრდას და კლიმატის ცვლილებებს ატმოსფეროში სათბურის გაზების დაგროვების სწრაფი ზრდის შედეგად, რომელიც გამოიყოფა ატმოსფეროში ადამიანის საქმიანობით, როგორიცაა წიაღისეული საწვავი, მიწის გამოყენების ცვლილებები, ტყეების განადგურება და სამრეწველო პროცესები. დედამიწაზე და ატმოსფეროში შენარჩუნებული სითბოს ენერგია უბრუნდება ატმოსფეროს მას შემდეგ, როცა დედამიწაზე ნაწილდება ატმოსფერული და ოკეანის ცირკულაციის სახით.
ამ სითბოს გარკვეული ნაწილი შეიწოვება ღრუბლებით და სათბურის გაზებით, რომლებიც არეგულირებენ სათბურის ეფექტს ატმოსფეროში. ამგვარად, დედამიწის ზედაპირი და ქვედა ატმოსფერო თბება. ამ პროცესს, რომელიც იწვევს დედამიწის მოსალოდნელზე მეტად დათბობას და არეგულირებს სითბოს ბალანსს, ბუნებრივ სათბურის ეფექტს უწოდებენ.
წიაღისეული და ბიომასის საწვავის გამოყენება ადამიანის მიერ გამოწვეული სათბურის გაზების ემისიების ყველაზე დიდი წყაროა. ცემენტის წარმოება, რომელიც იწვევს ნახშირორჟანგს, ხოლო სოფლის მეურნეობა და მყარი ნარჩენების ნაგავსაყრელები იწვევს მეთანის გაზის მუდმივ ემისიას, სასუქების გამოყენება და ნეილონის წარმოება, აზოტის მონოქსიდს, მაცივრები და კონდიციონერები ზრდის ფტორის სათბურის გაზების გამოყოფას.
ურბანიზაცია იწვევს ურბანული სითბოს კუნძულების წარმოქმნას, ანუ ქალაქებში ტერიტორიებს, რომლებიც უფრო თბილია, ვიდრე მათი შემოგარენი.
საერთაშორისო ანგარიშების მიხედვით, ზედაპირის ტემპერატურის მატების 95 პროცენტი ადამიანის მიერ გამოწვეული სათბურის გაზების ემისიებით არის განპირობებული.
სათბურის გაზების ემისიები და გლობალური ტემპერატურის ზრდა სერიოზულ გავლენას ახდენს სეზონებზე. საერთაშორისო მონაცემებით, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში, ზაფხულის თვეები 20 პროცენტით მეტხანს გრძელდება, ვიდრე მე-20 საუკუნის პირველ ნახევარში. ნათქვამია, რომ თუ შესაბამისი ზომები არ იქნა მიღებული, ზაფხული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში 2100 წელს საშუალოდ 166 დღე გაგრძელდება, ზამთარი კი 31 დღემდე შემცირდება. 2100 წელს ტემპერატურა 4 გრადუსამდე მოიმატებს.
გლობალური დათბობის ყველაზე ღრმა შედეგები ჩანს საზოგადოებებში და რეგიონებში, რომლებსაც აქვთ ყველაზე ნაკლები გავლენა კლიმატის ცვლილებაზე, როგორიცაა აფრიკა, სამხრეთ ამერიკა და კუნძულოვანი ქვეყნები.
მსოფლიოში დაახლოებით 3,6 მილიარდი ადამიანი ცხოვრობს კლიმატის კრიზისის მიმართ უკიდურესად დაუცველ რეგიონებში.
მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის (WMO) მონაცემებით, აფრიკის კონტინენტი, რომელიც პასუხისმგებელია გლობალური სათბურის გაზების მხოლოდ მცირე ნაწილზე, არაპროპორციულად ზიანდება კლიმატის ცვლილების გამო.
ამჟამად ჩინეთი და შეერთებული შტატები იწვევენ ნახშირბადის ემისიების ყველაზე მაღალ დონეს. ამ ორ ქვეყანას მოსდევს ინდოეთი, რუსეთი, გერმანია, დიდი ბრიტანეთი და იაპონია.
მაშ, რა ნაბიჯებს დგამს საერთაშორისო საზოგადოება ამ საკითხების წინააღმდეგ საბრძოლველად? კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებით ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაბიჯი იყო პარიზის კლიმატის შეთანხმება, რომლის მხარე თურქეთიცაა.
შეთანხმება ითვალისწინებს, რომ 197 ქვეყანა ერთობლივად იმოქმედებს, რათა ზედაპირის საშუალო ტემპერატურის ზრდა 1,5 გრადუსზე დაბლა შეინარჩუნოს.
პარიზის კლიმატის შეთანხმებით წახალისებულია გლობალური გადასვლა ეფექტურ და მწვანე ენერგიაზე.
ამის ყველაზე მნიშვნელოვანი ელემენტია ემისიის სამიზნეები… თურქეთმა შეიმუშავა 2053 წლის ნულოვანი ემისიის სამიზნე გეგმა.
ამ მიზეზით, განისაზღვრა სამოქმედო გეგმა განახლებადი ენერგიის წყაროების მხარდასაჭერად, განსაკუთრებით ენერგიის წარმოებაში და ამოქმედდა შესაბამისი საგზაო რუკა.
ამ ნაბიჯების წყალობით, განახლებადი ენერგიის წყაროებიდან წარმოებული ელექტროენერგიის რაოდენობამ პირველად 2024 წელს გადააჭარბა 50 პროცენტს, რის გამოც წიაღისეული საწვავი უკან დარჩა. და რაც მთავარია, ეს მაჩვენებლები ყოველწლიურად იზრდება.